ഡോ. പ്രേം നായര്‍

1989ല്‍ അമേരിക്കയിലെ യൂണിവേഴ്‌സിറ്റി ഓഫ് സതേണ്‍ കാലിഫോര്‍ണിയയില്‍ ഗാസ്‌ട്രോ എന്‍ട്രോളജി വിഭാഗത്തിലെ ഒരു ഡോക്ടറായിരുന്നു ഞാന്‍. ലോകത്തിലെ എല്ലാ ഭൗതികസുഖങ്ങളും എനിക്കുണ്ടായിരുന്നു. അതു കൊണ്ടുതന്നെ എനിക്കൊട്ടും താത്പര്യമില്ലാത്ത വിഷയമായിരുന്നു ആത്മീയത.

ഒരു ദിവസം ഭാരതത്തില്‍ നിന്നു് എൻ്റെ സഹോദരന്‍ എന്നെ ഫോണില്‍ വിളിച്ചു. അവനു കഴുത്തിനു് എന്തോ പ്രശ്‌നമുണ്ടെന്നും ഡോക്ടര്‍മാര്‍ക്കു് എന്താണു പ്രശ്‌നമെന്നു കണ്ടുപിടിക്കാനോ ചികിത്സിക്കാനോ പറ്റുന്നുമില്ല എന്നായിരുന്നു പറഞ്ഞതു്. ഞാന്‍ അവനോടു ചികിത്സയ്ക്കായി അമേരിക്കയിലേക്കു വരാന്‍ പറഞ്ഞു. അതിൻ്റെ ആവശ്യമില്ല എന്നാണവന്‍ മറുപടി പറഞ്ഞതു്. അമ്മ അവനെ നോക്കിക്കൊള്ളാമെന്നു് ഏറ്റിട്ടുണ്ടത്രേ. ആരാണീ അമ്മ എന്നു ചോദിച്ചപ്പോള്‍, അവരൊരു ദിവ്യവനിതയാണു് എന്നവന്‍ പറഞ്ഞു.

എനിക്കു മനുഷ്യരുടെ ദിവ്യത്വത്തിലൊന്നും വലിയ വിശ്വാസമുണ്ടായിരുന്നില്ല. അവരുടെ ദിവ്യത്വത്തിനു നിൻ്റെ അസുഖത്തിനുവേണ്ടി എന്തു ചെയ്യാന്‍ കഴിയും എന്നു ഞാന്‍ അവനോടു ചോദിച്ചു. അതിനു് അവന്‍ പറഞ്ഞ മറുപടി ഇതാണു്, ”ഏതു കാളിയെയാണോ ശ്രീരാമകൃഷ്ണപരമഹംസന്‍ വിഗ്രഹരൂപത്തില്‍ ആരാധിച്ചതു്, ആ കാളി ഇപ്പോള്‍ മനുഷ്യരൂപം പൂണ്ടു വന്നിരിക്കയാണു്.” അമ്മയെക്കുറിച്ചു ഞാന്‍ ആദ്യമായി കേള്‍ക്കുന്ന വാചകം! ഇതു കേട്ടപ്പോള്‍ എന്നില്‍ അസാധാരണമായി എന്തോ സംഭവിച്ചു. എൻ്റെ ശരീരത്തിലെ ഓരോ തന്മാത്രകളും അമ്മയെ ഉള്‍ക്കൊണ്ടു എന്നു വേണം പറയാന്‍. ഒരു നിമിഷം കൊണ്ടു് എൻ്റെ ശരീരഘടന തന്നെ മാറിപ്പോയി.

സഹോദരനോടു സംസാരിച്ചു ഫോണ്‍ വച്ച ഞാന്‍ ആദ്യം ചെയ്തതു ഭാരതത്തിലേക്കു് ഒരു ടിക്കറ്റു ബുക്കു ചെയ്യുകയാണു്. എൻ്റെ അഞ്ചു വര്‍ഷത്തെ സ്വകാര്യ പ്രാക്ടീസിനിടയ്ക്കു് ഒരു ദിവസംപോലും ഞാന്‍ അവധിയെടുത്തിട്ടുണ്ടായിരുന്നില്ല. എന്നാല്‍ അപ്പോള്‍ ഭാര്യയോടും കുഞ്ഞുങ്ങളോടും ഒന്നാലോചിക്കുകപോലും ചെയ്യാതെ, ഓഫീസിലേക്കു ഫോണ്‍ ചെയ്തു് അവധിപോലും എടുക്കാതെ ഞാന്‍ പുറപ്പെട്ടു. എനിക്കെന്താണു പറ്റിയതെന്നോ ഞാനെന്താണു ചെയ്യുന്നതെന്നോ എനിക്കു ബോധമുണ്ടായിരുന്നില്ല. പക്ഷേ, ഒന്നെനിക്കുറപ്പായിരുന്നു, എനിക്കു് അമ്മയെ കാണാതെ വയ്യ.

അത്യാവശ്യം വേണ്ട സാധനങ്ങള്‍ നിറച്ച ഒരു കൊച്ചു ബാഗും തോളില്‍ തൂക്കി ആശ്രമത്തില്‍ വന്നു കയറുമ്പോഴും ഞാന്‍ സാധാരണ നിലയിലായിരുന്നില്ല. ആശ്രമത്തിലെത്തിയ ഞാന്‍ ആദ്യമായി കണ്ടതു സ്വാമി അമൃതസ്വരൂപാനന്ദ പുരിയെയായിരുന്നു. എവിടെനിന്നാണു വരുന്നതെന്നു സ്വാമി ചോദിച്ചപ്പോള്‍, അമേരിക്കയില്‍നിന്നു വരുന്ന വഴിയാണെന്നും അമ്മയെ ഞാന്‍ ഇതുവരെ കണ്ടിട്ടില്ലെന്നും എനിക്കു് അമ്മയെ കാണണമെന്നും ഞാന്‍ പറഞ്ഞു. സ്വാമിജി എൻ്റെ കൂടെ വന്നു. ഒരുമിച്ചിരുന്നു. അമ്മയെക്കുറിച്ചു പറയാന്‍ തുടങ്ങി. ഞാനതു് ഒരിക്കലും മറക്കുകയില്ല. അമ്മയെക്കുറിച്ചു പറയുമ്പോള്‍ സ്വാമിജിയുടെ കണ്ണുകള്‍ പലപ്പോഴും നിറഞ്ഞൊഴുകിയിരുന്നു, ശബ്ദം ഇടറിയിരുന്നു. അമ്മ ദര്‍ശനത്തിനു വരുന്ന സമയംവരെ ഞങ്ങള്‍ സംസാരിച്ചു.

പിന്നീടു്, സ്വാമിജി എന്നെ അമ്മയുടെ ദര്‍ശനം നടക്കുന്ന കുടിലിലേക്കു കൊണ്ടുപോയി. അവിടെ അമ്മയെയും പ്രതീക്ഷിച്ചു ഞാനിരുന്നു. കുറച്ചു സമയം കഴിഞ്ഞപ്പോള്‍ അമ്മ വന്നു. പ്രേമവും ആനന്ദവും മനുഷ്യരൂപം പൂണ്ടാല്‍ എങ്ങനെയിരിക്കും? അങ്ങനെയൊരു രൂപം. അമ്മ ദര്‍ശനം കൊടുക്കുന്നതു നോക്കിക്കൊണ്ടു വളരെ സമയം അമ്മയുടെ അടുത്തു ഞാനിരുന്നു. അവസാനം അമ്മ എന്നെ വിളിച്ചു. എനിക്കു് അമ്മയെ കണ്ടു മതിയായില്ല, അമ്മയുടെ കൂടെ കുറച്ചു ദിവസം താമസിക്കണമെന്നു ഞാന്‍ അമ്മയോടു പറഞ്ഞു. ”അമ്മ അമേരിക്കയിലേക്കു വരുമ്പോള്‍ മോനെ കാണാം” എന്നാണു് അമ്മ മറുപടി പറഞ്ഞതു്.

അടുത്ത ദിവസം ഞാന്‍ കാലിഫോര്‍ണിയയിലേക്കു തിരിച്ചു പോയി. എൻ്റെ പെട്ടെന്നുള്ള ഈ യാത്രയില്‍ പരിഭ്രമിച്ചു് അരിശം പിടിച്ചിരിക്കുകയായിരുന്നു എൻ്റെ ഭാര്യ. അവളെ സമാധാനിപ്പിക്കാനായി ആശ്രമത്തില്‍നിന്നു വാങ്ങിയ അമ്മയെക്കുറിച്ചുള്ള പുസ്തകങ്ങളും അമ്മ പാടിയ ഭജനകളുടെ കാസറ്റുകളും ഞാന്‍ പുറത്തെടുത്തു. അമ്മ പാടിയ ഒരു ഭജന വച്ചു. അമ്മയുടെ ശബ്ദം കേട്ടതും എന്നെപ്പോലെത്തന്നെ ആത്മീയതയില്‍ ഒട്ടും താത്പര്യമില്ലാതിരുന്ന എൻ്റെ ഭാര്യയുടെ കണ്ണുകള്‍ നിറഞ്ഞൊഴുകാന്‍ തുടങ്ങി. ആ നിമിഷം മുതല്‍ അവരും അടിമുടി മാറി.

അതുവരെ ഭൗതികസുഖങ്ങളില്‍ മുഴുകി ജീവിച്ചിരുന്നവരായിരുന്നു ഞങ്ങള്‍. എന്നാല്‍ അതുവരെ ഞങ്ങള്‍ ആഗ്രഹിച്ചിരുന്ന വസ്തുക്കളൊക്കെ വളരെ നിസ്സാരമാണെന്നു് ഇപ്പോള്‍ ഞങ്ങള്‍ക്കു തോന്നാന്‍ തുടങ്ങി. അമ്മ മാത്രമായി ഞങ്ങളുടെ ജീവിതലക്ഷ്യം. അധികം താമസിയാതെ എൻ്റെ ഭാര്യ ഞങ്ങളുടെ രണ്ടു കുഞ്ഞുങ്ങളുമായി ഭാരതത്തിലേക്കു പോയി, ആശ്രമത്തില്‍ താമസമാക്കി. വര്‍ഷത്തിലൊരിക്കല്‍, അമ്മ അമേരിക്കയിലേക്കു വരുന്നതിനു മുന്‍പു ഞങ്ങളുടെ വീട്ടില്‍ അമ്മയെ സ്വീകരിക്കാനായി എൻ്റെ ഭാര്യ അമേരിക്കയിലെത്തും. മറ്റു സമയം മുഴുവന്‍ അവള്‍ ആശ്രമത്തില്‍തന്നെ താമസിച്ചു. അമ്മ യാത്ര ചെയ്യുമ്പോള്‍ അവള്‍ എല്ലായിടത്തും അമ്മയുടെകൂടെ പോയി.

ഒരു ദിവസം എൻ്റെ നാഭിയില്‍ ഒരു മുഴ കണ്ടു. പരിശോധനയില്‍ അതു കാന്‍സര്‍ ആണെന്നു കണ്ടെത്തി. അടിയന്തരമായി ഒരു ശസ്ത്രക്രിയ നടത്തണമെന്നും അസ്ഥിയിലെ മജ്ജ മാറ്റിവയേ്ക്കണ്ടി വരുമെന്നും ഡോക്ടര്‍മാര്‍ പറഞ്ഞു. ഞാന്‍ അമ്മയെ വിളിച്ചു് എന്തു ചെയ്യണമെന്നു് അന്വേഷിച്ചു. എൻ്റെ അസുഖത്തിൻ്റെ വിവരം കേട്ടപ്പോള്‍ അമ്മയ്ക്കു് അദ്ഭുതമായിരുന്നു. ”മോനു് എന്തെങ്കിലും വിഷമം വരുമെന്നു് അമ്മയ്ക്കു തോന്നിയില്ലല്ലോ. എന്തായാലും മോന്‍ ഡോക്ടര്‍മാര്‍ പറയുന്നതുപോലെ ചെയ്യൂ” എന്നാണു് അമ്മ പറഞ്ഞതു്. അങ്ങനെ ഞാന്‍ ശസ്ത്രക്രിയയ്ക്കു വിധേയനായി. എല്ലിലെ മജ്ജ മാറ്റിവയ്ക്കാനുള്ള തയ്യാറെടുപ്പൊക്കെ ചെയ്തു. എന്നാല്‍ അദ്ഭുതമെന്നു പറയട്ടെ, തുടര്‍ന്നുള്ള പരിശോധനയില്‍ കാന്‍സറിൻ്റെ ലക്ഷണമൊന്നും കണ്ടില്ല. ഡോക്ടര്‍മാര്‍ക്കൊക്കെ അദ്ഭുതമായിരുന്നു. രോഗലക്ഷണങ്ങളില്‍നിന്നു് എൻ്റെ അസുഖം കാന്‍സറാണെന്നു് അവര്‍ക്കു് ഉറപ്പായിരുന്നു. എന്നാല്‍ പരിശോധനയിലൊന്നും എനിക്കു രോഗത്തിൻ്റെ ഒരു ലാഞ്ഛനയുമില്ല.

1994ല്‍ ഞങ്ങള്‍ അമൃതപുരിയില്‍ സ്ഥിരതാമസമാക്കി. ആശ്രമത്തില്‍ താമസിക്കാന്‍ വന്നപ്പോള്‍ എനിക്കു് ഇത്രയേ ഉദ്ദേശ്യമുണ്ടായിരുന്നുള്ളൂ. എൻ്റെ ഭാര്യയും മക്കളും ചെയ്യുന്നതുപോലെ ആശ്രമത്തില്‍ താമസിക്കുക, അമ്മ പോകുന്നിടത്തൊക്കെ, ഭാരതത്തിലും വിദേശങ്ങളിലും അമ്മയുടെ കൂടെ യാത്ര ചെയ്യുക. അത്രമാത്രം. അമ്മയ്ക്കു് ഒരു ഹോസ്പിറ്റല്‍ പണിയാനുള്ള ഉദ്ദേശ്യമുണ്ടെന്നു് എനിക്കു് അറിയാമായിരുന്നു. മറ്റു പല ചാരിറ്റബിള്‍ ഹോസ്പിറ്റലുകളുംപോലെ ചിലവും സാങ്കേതികമേന്മയും കുറഞ്ഞ ഒരു ആശുപത്രിയായിരിക്കും അതു് എന്നായിരുന്നു എൻ്റെ ധാരണ. ആശ്രമത്തില്‍നിന്നു് ഒഴിവുണ്ടാകുന്ന സമയം വല്ലപ്പോഴും ഹോസ്പിറ്റലിലേക്കു പോകേണ്ടി വരുമെന്നേ ഞാന്‍ കരുതിയിരുന്നുള്ളൂ. എന്നാല്‍ എത്ര വലിയ ജോലിയാണു് എന്നെ കാത്തിരിക്കുന്നതെന്നു് അപ്പോള്‍ ഞാന്‍ അറിഞ്ഞില്ല.

അമ്മയുടെ നിര്‍ദ്ദേശപ്രകാരം ഒരു തെളിഞ്ഞ പ്രഭാതത്തില്‍ ഞാന്‍ ഹോസ്പിറ്റല്‍ പണിയുന്ന സ്ഥലത്തെത്തി. 22 ഏക്കറുള്ള ഒരു ചതുപ്പു പ്രദേശം. അടുത്തുള്ള ഒരു കുന്നിന്‍പ്രദേശത്തു നിന്നും മണ്ണു കൊണ്ടുവന്നു് അതു സാവധാനം നികത്തിയെടുക്കുകയാണു്. ആ സമയത്തു് അവിടെ വിരലിലെണ്ണാവുന്ന ആളുകളേ പണിയെടുക്കുന്നുള്ളൂ. കുറച്ചു ലോറികള്‍ മണ്ണടിക്കുന്നുണ്ടു്, ആ മണ്ണു് കുറച്ചുപേര്‍ നിരപ്പാക്കുന്നുണ്ടു്. ഇതു മാസങ്ങളോളം തുടര്‍ന്നു. പിന്നെയാണു പൈലിങ് ജോലി തുടങ്ങിയതു്. ഒരിക്കലും തീരുകയില്ല എന്നു തോന്നിയ പൈലിങിൻ്റെ പണി ഒരു വര്‍ഷത്തോളം നീണ്ടുനിന്നു. എത്ര വലിയ ജോലിയാണവിടെ നടന്നതു്! എത്രയോ സ്റ്റീല്‍ തൂണുകളാണു മുപ്പതു മീറ്റര്‍ ആഴത്തില്‍ ഭൂമിയിലേക്കു താഴ്ത്തിയിറക്കിയതു്. അന്നു ഭൂമിയില്‍ കുഴിച്ച കുഴികളില്‍ നിറച്ച സിമൻ്റും സ്റ്റീലുമൊക്കെ എത്ര വലിയ കെട്ടിടങ്ങളെയാണു താങ്ങി നിര്‍ത്താന്‍ പോകുന്നതെന്നു് അന്നെനിക്കു സങ്കല്പിക്കാനാവില്ലായിരുന്നു.

ഭീമാകാരമായ കെട്ടിടങ്ങള്‍ പതുക്കെപ്പതുക്കെ ഉയര്‍ന്നുവന്നു. ആറു ലക്ഷം ചതുരശ്രയടിയുള്ള അതിബൃഹത്തായ കെട്ടിടങ്ങള്‍ രൂപപ്പെട്ടു വരുന്ന കാഴ്ച അദ്ഭുതകരമായിരുന്നു. ഏറ്റവും അവിശ്വസനീയമായ കാര്യം എന്തെന്നാല്‍, ഇത്ര വലിയ ജോലി പുറത്തുള്ള ഒരു കരാറുകാരെയും ഏല്പിക്കാതെ കെട്ടിടനിര്‍മ്മാണത്തില്‍ പരിചയസമ്പന്നരായ ആശ്രമത്തിലെ അന്തേവാസികളുടെ മേല്‍നോട്ടത്തില്‍ നടന്നു എന്നതാണു്. പണിസ്ഥലത്തുതന്നെ അവര്‍ ഇഷ്ടികകളുണ്ടാക്കി. അടുത്തുള്ള കരിങ്കല്‍ഖനിയില്‍നിന്നു കരിങ്കല്ലുകള്‍ കൊണ്ടുവന്നു പൊട്ടിച്ചു ചെറിയ കഷ്ണങ്ങളാക്കി വലിയ കോണ്‍ക്രീറ്റു തൂണുകളും ബീമുകളും ചുമരുകളും പണിതു; എല്ലാം ചെത്തിത്തേച്ചു മിനുക്കി, പെയിൻ്റടിച്ചു. ലോഹംകൊണ്ടു നിര്‍മ്മിക്കുന്ന ജനലുകള്‍, വാതിലുകള്‍, സ്റ്റീല്‍ മേശകള്‍, കസേരകള്‍, ഇലക്ട്രിക് കാബിനറ്റുകള്‍ തുടങ്ങിയ എല്ലാ ജോലികള്‍ക്കും ആശ്രമത്തിലെ ബ്രഹ്‌മചാരികള്‍ മികച്ചരീതിയില്‍ മേല്‍നോട്ടം വഹിച്ചു. എല്ലാ പണിയും കൃത്യമായും വിദഗ്ദ്ധമായും നടന്നു. ഹോസ്പിറ്റലിലെ മരപ്പണികളുടെ ഭംഗിയും പൂര്‍ണ്ണതയും കണ്ടാല്‍ അതൊരു അദ്ഭുതപ്രവൃത്തിയാണെന്നു തന്നെ തോന്നും. അവിടെയാരും ജോലി ചെയ്തിരുന്നില്ല, സേവനമാണു ചെയ്തിരുന്നതു്. അമ്മയുടെ ദൈവികമായ ഇച്ഛാശക്തി മക്കളുടെ കൈകളിലൂടെ പ്രവര്‍ത്തിച്ചപ്പോള്‍ ഏറ്റവും പരിപൂര്‍ണ്ണമായ ഒരു കെട്ടിടം ഉയര്‍ന്നുവന്നു.

ഈ സംരംഭത്തില്‍ ഉടനീളം അമ്മയുടെ അദൃശ്യമായ സാന്നിദ്ധ്യം പ്രകടമായിരുന്നു. ഹോസ്പിറ്റലിൻ്റെ പണി നടക്കുന്ന സമയത്തു പലപ്പോഴും എനിക്കു് ഒരു പരിചയവുമില്ലാത്ത വിഷയങ്ങളില്‍ ഉടന്‍ തീരുമാനങ്ങളെടുക്കേണ്ടി വന്നിട്ടുണ്ടു്. എനിക്കു വേണ്ട സമയത്തു വേണ്ടതൊക്കെ അമ്മ എത്തിച്ചിരുന്നു എന്നുവേണം കരുതാന്‍. സഹായം അഭ്യര്‍ത്ഥിക്കാതെതന്നെ അമ്മയെ സേവിക്കണമെന്നു് ആഗ്രഹിക്കുന്ന പല വ്യക്തികളില്‍നിന്നും എനിക്കു സഹായം ലഭിച്ചു. ഇത്രയും വലിയ ഒരു ഹോസ്പിറ്റല്‍ രൂപകല്പന ചെയ്യുന്നതിനു ഞാന്‍ ബുദ്ധിമുട്ടിയപ്പോള്‍, ഏതൊക്കെ വിഭാഗങ്ങള്‍ എവിടെയൊക്കെ വരണമെന്നു തീരുമാനിക്കാനാകാതെ കുഴങ്ങിയപ്പോള്‍, ലോകത്തിലെ നാനാകോണുകളില്‍നിന്നും ഉപദേശങ്ങളും നിര്‍ദ്ദേശങ്ങളുമെത്തി. എൻ്റെ ജോലി എളുപ്പമായി.

ഹോസ്പിറ്റലിലേക്കു വേണ്ട ഉപകരണങ്ങള്‍ വാങ്ങുന്നതായിരുന്നു അടുത്ത പ്രശ്‌നം. മേന്മയുടെ കാര്യത്തില്‍ കുറച്ചു വിട്ടുവീഴ്ച ചെയ്യേണ്ടിവന്നാലും ചിലവു ചുരുക്കിക്കൊണ്ടു നാട്ടില്‍നിന്നു തന്നെ വേണ്ട ഉപകരണങ്ങള്‍ വാങ്ങാം എന്നാണു ഞാന്‍ തീരുമാനിച്ചതു്. പക്ഷേ, അമ്മയുടെ ഉദ്ദേശ്യം മറ്റൊന്നായിരുന്നു. ഏറ്റവും മികച്ചതും ഏറ്റവും പുതിയതുമായ ഉപകരണങ്ങള്‍ ലോകത്തിൻ്റെ നാനാഭാഗങ്ങളില്‍നിന്നും ഹോസ്പിറ്റലില്‍ എത്തി. ഇന്നു സാങ്കേതികതയിലും രോഗപരിശോധനയിലും ലോകത്തിലെ ഏതു മികച്ച ഹോസ്പിറ്റലിനോടും കിടപിടിക്കുന്നതാണു നമ്മുടെ ഹോസ്പിറ്റല്‍.

സത്യം പറഞ്ഞാല്‍ ഭാരതത്തിലെ മിക്കവാറും ഹോസ്പിറ്റലുകളെക്കുറിച്ചു് എനിക്കു വലിയ അഭിപ്രായമുണ്ടായിരുന്നില്ല. സിമൻ്റു ഭിത്തികളും ഇരുമ്പിൻ്റെ കട്ടിലുകളുമുണ്ടെങ്കില്‍ ഹോസ്പിറ്റലുകളായി എന്നാണു പൊതുവെ ഇവിടെയുള്ളവരുടെ ധാരണ. ഒരു ആശുപത്രിക്കു് അത്യാവശ്യം വേണ്ട പല പ്രധാന കാര്യങ്ങളെക്കുറിച്ചും നടത്തിപ്പുകാര്‍ക്കു ശ്രദ്ധയില്ല. ഇങ്ങനെ വരുന്നതിൻ്റെ ഒരു കാരണം ചിലവു ചുരുക്കലാകാം. എന്നാല്‍ ആശുപത്രിയിലെ വായു സഞ്ചാരം, അന്തരീക്ഷത്തിലെ ഊഷ്മാവ്, ഈര്‍പ്പം, പൊടി, കാര്‍ബണ്‍ഡൈഓക്‌സൈഡിൻ്റെ ക്രമീകരണം, അണുക്കളുടെ നിയന്ത്രണം, ഓക്‌സിജൻ്റെ ലഭ്യത, സാന്ദ്രീകരിച്ച വായു, വൃത്തിയുള്ള മുറികള്‍, അഗ്നി രക്ഷാസംവിധാനങ്ങള്‍, കമ്പ്യൂട്ടര്‍വത്കരിച്ച വിവരങ്ങളുടെ ശേഖരം, പൂര്‍ണ്ണമായും യന്ത്രീകരിച്ച കെട്ടിടങ്ങള്‍ ഇതിൻ്റെയൊക്കെ പ്രാധാന്യം പലരും മനസ്സിലാക്കുന്നില്ല. അമ്മയാകട്ടെ, നമ്മുടെ ഹോസ്പിറ്റല്‍ പണിയുന്ന വേളയില്‍ സമയാസമയത്തു് ഓരോ രംഗത്തുമുള്ള വിദഗ്ദ്ധരെ അയച്ചു തന്നു. ഇവരുടെ നിസ്സ്വാര്‍ത്ഥമായ സേവനംമൂലം എയിംസിനു്, രോഗികള്‍ക്കു മികച്ച പരിചരണം നല്കാനും അവരുടെ സുരക്ഷ ഉറപ്പു വരുത്താനും വേണ്ട സംവിധാനങ്ങള്‍ ഏര്‍പ്പെടുത്തുവാനും കഴിഞ്ഞു.

ഹോസ്പിറ്റലിൻ്റെ പണി തീര്‍ന്നപ്പോഴോ! എവിടെനിന്നെന്നറിയാതെ വിദഗ്ദ്ധരായ ഡോക്ടര്‍മാര്‍, നേഴ്‌സുമാര്‍, സാങ്കേതികവിദഗ്ദ്ധര്‍ എല്ലാവരും അവരുടെ സേവനം നല്കാന്‍ തയ്യാറായെത്തി. ലോകം മുഴുവനുമുള്ള അമ്മയുടെ മക്കള്‍ അമ്മയുടെ സ്നേഹസന്ദേശം ഉള്‍ക്കൊണ്ടു സന്നദ്ധസേവകരായി വന്നുചേര്‍ന്നു; ഇപ്പോഴും വന്നുകൊണ്ടിരിക്കുന്നു.

അമ്മയുടെ ദിവ്യശക്തി എത്രയോ പേരുടെ കൈകളിലൂടെ പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്നതു ദിവസവും ഞാന്‍ കാണുന്നു. ഈ അവസരം എനിക്കു തന്നതിനു് അമ്മയ്ക്കു് എൻ്റെ പ്രണാമങ്ങള്‍. •
(വിവ: പത്മജ ഗോപകുമാര്‍)

(ഡോ. പ്രേം നായര്‍ ജനിച്ചതും വളര്‍ന്നതും മുംബൈയിലാണു്. മെഡിക്കല്‍ ബിരുദത്തിനു ശേഷം അദ്ദേഹം ബിരുദാനന്തര ബിരുദത്തിനായി അമേരിക്കയിലേക്കു പോയി. തുടര്‍ന്നു്, ഗാസ്‌ട്രോഎന്‍ട്രോളജിയിലും കരളിൻ്റെ അസുഖങ്ങളിലും സ്‌പെഷലൈസേഷനും നേടി. യൂണിവേഴ്‌സിറ്റി ഓഫ് സതേണ്‍ കാലിഫോര്‍ണിയ കോളേജ് ഓഫ് മെഡിസിനില്‍ പ്രൊഫസറായും ലോസാഞ്ചലസിലെ ഹോസ്പിറ്റല്‍ ഓഫ് ദ ഗുഡ് സാമരിറ്റനില്‍ ഗാസ്‌ട്രോഎന്‍ട്രോളജി പ്രോഗ്രാമിൻ്റെ ഡയറക്ടറായും സേവനമനുഷ്ഠിക്കുകയായിരുന്ന ഡോ. പ്രേം നായര്‍ 1994ല്‍ ജോലി രാജിവച്ചു് അമൃതപുരിയിലേക്കു വന്നു. ഇപ്പോള്‍ അദ്ദേഹം എയിംസിലെ മെഡിക്കല്‍ ഡയറക്ടര്‍ ആണു്.)

മക്കളാണ് തന്റെ ഈശ്വരനെന്ന് അമ്മ, ശ്രീ മാതാ അമൃതാനന്ദമയി ദേവി പലപ്പോഴും ആവർത്തിയ്ക്കാറുണ്ടല്ലോ. എന്നാൽ എല്ലാത്തിനും ബഹുമാനം നല്‍കാൻ തനിയ്ക്ക് ജീവിച്ചു കാണിച്ചു തന്നത് ദമയന്തിയമ്മയാണെന്ന് അമ്മ കുട്ടിക്കാലത്തെപ്പറ്റി വാചാലയാവാറുണ്ട്. ആശ്രമത്തിലെ ധ്യാനങ്ങൾക്കിടയിലും അന്തേവാസികളുടെ ശിക്ഷണവേളകളിലും ദമയന്തിയമ്മ തനിയ്ക്ക് എങ്ങിനെയെല്ലാം മാർഗ്ഗദർശനമായിരുന്നെന്ന് അമ്മ പലപ്പോഴും ഓർമ്മിച്ച് പറഞ്ഞുപോവും. ഒരമ്മ കുഞ്ഞുങ്ങൾക്ക് എങ്ങിനെയെല്ലാം ഈശ്വരിയും ഗുരുവുമാകണമെന്ന് അമ്മ, തനിയ്ക്ക് ശരീരത്തോടൊപ്പം പ്രായോഗിക അദ്വൈതം കൂടി സമ്മാനിച്ച ദമയന്തിയമ്മയെ ഉദാഹരിച്ച് പറയാറുണ്ട്.

“അമ്മയ്‌ക്കെല്ലാം ഈശ്വരനാണ്. ഏതെടുക്കുമ്പോഴും ബഹുമാനത്തില്‍, പൂജാഭാവത്തിലാണ് എടുക്കുക. ശ്രദ്ധിച്ച്, ഏകാഗ്രതയോടെ – പ്രേമത്തോടെ പൂക്കള്‍ ഹൃദയത്തോട് ചേര്‍ത്ത ശേഷം ചെയ്യുമ്പോഴാണ് അത് അര്‍ച്ചനയായി മാറുന്നത്. ഇല്ലെങ്കില്‍ ഒന്നില്‍ നിന്നും മറ്റൊരു പാത്രത്തിലേയ്ക്ക് പൂവിടുന്നതു പോലെയേ ഉള്ളൂ. എല്ലാം ഈശ്വരനാകുമ്പോള്‍ ഏതൊരു പ്രവര്‍ത്തിയിലും നോട്ടത്തിലും, സംസാരിയ്ക്കുമ്പോഴും അത് വിവേകപൂര്‍ണമാകും. ഇല്ലെങ്കില്‍, ഒരു യന്ത്രമനുഷ്യനും നമ്മളും തമ്മില്‍ എന്തു വ്യത്യാസം?…” എന്ന പ്രായോഗികതയോടെ വേദസാരധോരണികള്‍ ലളിതമായ ഭാഷയിൽ പറഞ്ഞു വന്നതിനിടയില്‍ ഒരിയ്ക്കൽ കുട്ടിക്കാലത്തെപ്പറ്റിയും ദമയന്തിയമ്മയെപ്പറ്റിയും അമ്മ വാചാലയായി: “എല്ലാത്തിനും ബഹുമാനം നല്‍കി ചെയ്യാന്‍ എന്നെ കാണിച്ചു തന്നത് ദമയന്തിയമ്മയാണ്. മുറ്റത്ത് ചവിട്ടുമ്പോള്‍ അമ്മ തൊട്ട് തൊഴും. സൂര്യനെ നോക്കി പ്രാര്‍ത്ഥിയ്ക്കും. ഉദയത്തിനു മുന്‍പ് തൂത്തുവാരണം. സൂര്യനെ ചൂലുകാണിയ്ക്കരുതെന്നാണ് ദമയന്തിയമ്മ പറയുക…” എന്നാൽ അതിനേക്കാൾ ഒരു പടികൂടി കടന്ന് അമ്മ തന്റെ വാൽസല്യം കൂടി അതിൽ ചേർത്തുകൊണ്ട് തുടർന്നു: “…എനിയ്ക്ക് ചൂലിനോടും ബഹുമാനമേ ഉള്ളൂ. അഴുക്കെല്ലാം തൂത്തുവാരുന്നതിനാല്‍ ചൂലിനെ ഞാന്‍ അത്ര ഇഷ്ടപ്പെടുന്നു. ഞാനൊരു ചൂലാവാനാണ് ആഗ്രഹിയ്ക്കുന്നത്…”

“നദി ദേവിയാണ്, അതില്‍ മൂത്രമൊഴിയ്ക്കരുതെന്ന് ദമയന്തിയമ്മ പറയുമായിരുന്നു. വെള്ളത്തിലെ തണുപ്പില്‍ അമ്മ പറഞ്ഞത് ഓര്‍മ്മ വരും. അങ്ങിനെ അത് സ്വഭാവമായി മാറി. വെള്ളത്തിലാണ് സൃഷ്ടിനടക്കുകയെന്നോ നദി വൃത്തികേടാക്കരുതെന്നോ ഒക്കെയുള്ള തത്വങ്ങള്‍ അറിഞ്ഞതു കൊണ്ടൊന്നുമായിരിക്കില്ല അമ്മ അത് പറഞ്ഞത്. നദി ദേവിയാണെന്നത് കേവലം ദുര്‍ബലമായ അന്ധവിശ്വാസവുമല്ല. അനുസരിക്കുമ്പോള്‍ ആത്യന്തികമായി, നമുക്കെല്ലാം തന്നെയാണ് ഗുണം. വൃത്തിയും ശുചിത്വവും മാത്രമല്ല നമ്മുടെ അകവും പുറവും ഉണരും.” അമ്മ തുടർന്നു. ദമയന്തിയമ്മയോട് വാദിച്ച് വാങ്ങിക്കൂട്ടിയ അടികളെപ്പറ്റി പലപ്പോഴും ഒരു പൊട്ടിച്ചിരിയിൽ അമ്മ പറഞ്ഞൊതുക്കും: “കടലിനെ ദേവിയായി കാണുന്നവരാണ് ഇവിടത്തുകാര്‍. എന്നാല്‍ കടലില്‍ സ്ത്രീകള്‍ തൊടരുതെന്ന് ചിലര്‍ പറയുന്നത് കേട്ടിട്ടുണ്ട്. പുരുഷനെ സൃഷ്ടിച്ചത് സ്ത്രീയാണ്. എന്നിട്ടും എങ്ങിനെയാണ് ഇത്തരമൊരു യുക്തി പറയുന്നത് എന്നറിയില്ല. ദമയന്തിയമ്മയത് പറയുമ്പോള്‍ ഇക്കാര്യം ഞാന്‍ ചോദ്യം ചെയ്യും. ഞാന്‍ ചട്ടമ്പിയാകും. ഒരടി തരാന്‍ വന്നാല്‍, വാദിച്ച് ഞാന്‍ പത്തടി വാങ്ങിയ്ക്കും…”

ആശ്രമത്തിലെ ആദ്യകാലം ത്യാഗത്തിന്റെതും സാമ്പത്തിക ദാരിദ്ര്യത്തിന്റെതുമായിരുന്നു. എല്ലാവരുടെയും പരസ്പരമുള്ള നിസ്വാർത്ഥ സ്നേഹം കൊണ്ടായിരുന്നു അക്കാലങ്ങളെ അതിജീവിച്ചതെന്ന് അന്നത്തെ സന്യാസ ശിഷ്യരും അന്തേവാസികളും ഓർത്തെടുക്കാറുണ്ട്. വരുന്നവർക്ക് ആതിത്ഥ്യമൂട്ടാൻ ദമയന്തിയമ്മയും വീട്ടുകാരും ഇല്ലായ്‌മകൾക്കിടയിൽ ഏറെ പ്രയാസപ്പെട്ടിരുന്നു. അക്കാലത്തെ വീടുകളിലെ പരസ്പര സ്നേഹവും സഹകരണവും ഇല്ലായ്‌മകളറിയിക്കാതെ വിരുന്നുകാരെ ഉൾക്കൊള്ളാനുള്ള വീട്ടുകാരിയുടെ വിരുതും ദമയന്തിയമ്മയെ കാണിച്ചുകൊണ്ട് അമ്മ ഇന്നും പറയും: “‘വീട്ടില്‍ ആരു വന്നാലും അവരെ അകത്തു കിടത്തിയിട്ട്, നമ്മള്‍ പുറത്തു കിടക്കാം എന്ന് ദമയന്തിയമ്മ പറയുമായിരുന്നു. പിന്നീട്, ആശ്രമത്തില്‍ ഒരു മുറി മാത്രമായിരുന്ന കാലത്തും ആളുകള്‍ വന്നെത്തുമ്പോള്‍ അവരെ അകത്തു കിടത്തിയിട്ട് ഞാന്‍ വന്ന് പുറത്തുകിടക്കും. വീട്ടില്‍ വന്നവര്‍ക്ക് ദമയന്തിയമ്മ ഭക്ഷണം കൊടുത്ത്, ഞങ്ങള്‍ക്ക് കഞ്ഞിവെള്ളത്തില്‍ തേങ്ങ ചിരകി ഇട്ടുതരും. വന്നവരുടെ വയറു നിറഞ്ഞോ എന്നാലോചിച്ച് ദമയന്തിയമ്മ പിന്നീട് വിഷമിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കും. പണ്ട് ഇവിടെയൊക്കെ കുടിലായിരുന്നു, കടലില്‍ പോയി ജീവിതം നീക്കുന്നവര്‍. കുറച്ച് വീട്ടുകാര്‍ക്കു മാത്രമേ ഒരേ സമയത്ത് ജോലി കാണൂ. വള്ളം വന്നില്ലെങ്കില്‍ അവിടുത്തെ കുട്ടികള്‍ പട്ടിണിയായിരിക്കും. ഇവിടെ ചോറു വേവുമ്പോള്‍ ഒരഞ്ചു പേര്‍ക്കെങ്കിലും വിളമ്പി വച്ചിട്ട്, കുട്ടികള്‍ക്ക് കൊടുത്തിട്ടു വരാന്‍ ദമയന്തിയമ്മ എന്നോട് പറയും. ഒരു വീട്ടിലെ സന്ധ്യാദീപത്തില്‍ നിന്ന് അടുത്തുള്ള വീട്ടിലേയ്‌ക്കൊക്കെ വിളക്കു കത്തിക്കും. തീ ആദ്യം കത്തിയ്ക്കുന്ന വീട്ടില്‍ നിന്ന് ചിരട്ടയില്‍ കൊണ്ടുവന്ന് നമ്മുടെ അടുപ്പു കത്തിയ്ക്കും. തീയെടുക്കുന്ന വീട് വൃത്തിയല്ലെങ്കില്‍ അവിടം തൂത്തുവാരി പാത്രവും കഴുകിയേ വരാവൂ എന്ന് ദമയന്തിയമ്മ പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്…” ശാസ്ത്രങ്ങളറിയില്ലയെങ്കിലും ഒരു അദ്വൈതി എങ്ങിനെ ജീവിയ്ക്കണമെന്ന്, പലപ്പോഴും പ്രായോഗികമായി ജീവിച്ചു കാണിച്ചു തന്നവളാണ് ദമയന്തിയമ്മയെന്ന് അമ്മ ചിലപ്പോഴെല്ലാം ചൂണ്ടി കാണിച്ചുതരാറുണ്ട്.

ഒരേ സമയം മകന് അല്ലെങ്കിൽ മകൾക്ക് ആത്യന്തിക ആശ്രയമായിരിയ്ക്കുന്നതോടൊപ്പം, പങ്കുവയ്ക്കലിന്റെയും നന്ദിയുടെയും രസതന്ത്രം പറഞ്ഞുകൊടുക്കുന്നതും, ഒന്നിനെയും ആശ്രയിക്കാതെ സ്വയംപര്യാപ്തമാകാൻ അവനെ അല്ലെങ്കിൽ അവളെ ഒരുക്കിയെടുക്കുന്നതും വിവേകം നൽകുന്നതും അമ്മമാരാണ്. ഒരുപക്ഷേ, കണ്ണുരുട്ടിയും ശാസിച്ചും തല്ലിയും അമ്മ മക്കളെ മുന്നോട്ട് നയിക്കും. അമ്മ തന്നെ പറയാറുണ്ട്, അമ്മയ്ക്ക് അതെല്ലാം മുഖം മൂടിയാണെന്നും ഉള്ളിൽ നിറഞ്ഞ സ്നേഹമാണെന്നും.

രക്ഷയുടെയും ശിക്ഷയുടെയും അധിദേവതയായി മാതൃസങ്കല്പങ്ങളെ കാണുന്ന രീതി പുരാതനകാലം മുതലേ ഉള്ളതാണ്. മണ്ണിൽ വിതയ്ക്കുന്ന സൃഷ്ടിസാന്ദ്രമായ വിത്തിന്റെയും സംഹാരത്തിന്റെ മുദ്രയായ മഹാമാരിയുടെ വിത്തിന്റെയും ദേവതമാരായി അമ്മയെ ആരാധിയ്ക്കാറുണ്ടല്ലോ. കല്ലിനുള്ളില്‍ ശില്പമുണ്ടെന്നും, വേണ്ടാത്തത് കളഞ്ഞാലേ അത് ശില്പമായിത്തീരൂവെന്നും, അധര്‍മ്മത്തെ ചൂണ്ടുന്നത് ധര്‍മ്മമാണെന്നുമെല്ലാമുള്ള അമ്മയുടെ കാഴ്ചപ്പാട് നാം പലപ്പോഴും കേട്ടിട്ടുള്ളതാണ്. തന്റെ കുഞ്ഞിന് അറിവും പ്രായോഗിക അദ്വൈത സംസ്കാരവും നൽകാനും ലോകത്തിന് ഉപകാരിയായി മക്കളെ സമർപ്പിയ്ക്കുവാനുമുള്ള കടമ അമ്മമാരുടേതാണെന്ന് ദമയന്തിയമ്മയെ ഉദാഹരിച്ചാണ് തന്റെ ആശ്രമ മക്കളോട് അമ്മ, ശ്രീ. മാതാ അമൃതാനന്ദമയി ദേവി പറഞ്ഞുകൊടുക്കാറുള്ളത്.

‘അമ്മ’ എന്നത് ഈശ്വരന്റെ പ്രതിനിധിയെപ്പോലാണ്. ജന്മം തരുന്ന അമ്മമാർ മാത്രമല്ല, ഈ ഭൂമി അടക്കം ഏറ്റവും ഉൽകൃഷ്ടവും ആശ്രയവും ആയതെന്തും മാതൃഭാവത്തിൽ കാണാനാണ് നമുക്കിഷ്ടം. പ്രാപഞ്ചിക ശക്തിയെ അമ്മയായി കണ്ട് ആരാധിയ്ക്കുന്ന രീതി അനാദികാലം മുതലേ ഉണ്ട്. നമ്മുടെ ഉള്ളിൽ ഉറങ്ങിക്കിടക്കുന്ന മാതൃഭാവം ഉണർത്തുക എന്നതാണ് ലോകത്തിനുള്ള ഏക പ്രശ്ന പരിഹാരവും എന്ന് അമ്മ, ശ്രീ മാതാ അമൃതാനന്ദമയി ദേവിയും പറയാറുണ്ടല്ലോ. മാതൃത്വത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന ഭാവം ഉപാധികളില്ലാതെ സ്നേഹിച്ച്, നയിക്കുക എന്നതാണ്. അങ്ങിനെയെങ്കിൽ ഈശ്വരന്റെ തത്വം മാതൃത്വമാണ്. എള്ളിൽ എണ്ണ കണക്കെ, അത് നമ്മിൽ ഓരോരുത്തരിലുമുണ്ട്, എല്ലാറ്റിലുമുണ്ട്. അത് സ്വയം രൂപം പൂണ്ട് അമ്മയായി നമുക്ക് മുൻപിലുണ്ട്. ഇന്ന് അത് ഏറ്റവും കൂടുതൽ അനുഭവിയ്ക്കാൻ നമുക്ക് സുകൃതവുമുണ്ട്. ഈ സുകൃതത്തെ നമുക്ക് സമ്മാനിയ്ക്കാൻ നിയോഗമായ വന്ദ്യ മാതാവ് ശ്രീ. ദമയന്തിയമ്മയുടെ ദീപ്തമായ ഓർമ്മകളിൽ കോടി പ്രണാമങ്ങൾ…

ഓം ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ ശാന്തിഃ

-സനൂപ് സദാനന്ദൻ

അമ്മയുടെ ദർശനത്തിനായി അമൃതപുരിയിൽ എത്തിയിട്ടുള്ളവർക്ക് ഒരിക്കലും മറക്കാൻ സാധ്യതയില്ലാത്ത ഒരു മുഖമാണ് ദമയന്തിയമ്മയുടേത്. സദ്ഗുരു ശ്രീ മാതാ അമൃതാനന്ദമയി ദേവിയുടെ വന്ദ്യയായ മാതാവ്, ഗ്രാമീണ നൈർമല്യവും, വാത്സല്യവും തുളുമ്പുന്ന ആ പുഞ്ചിരിയും, ലാളിത്യവും ആർക്കും വിസ്മരിക്കുവാൻ സാധിക്കുന്നതല്ല. പുണ്യശ്ലോകയായ ആ മാതാവ് ഇന്ന് ഇഹലോകവാസം വെടിഞ്ഞിരിക്കുന്നു.

“അമ്മയെ ലോകമെങ്ങുമുള്ള നിരവധിയാളുകൾ ഗുരുവായി കാണുന്നു, എന്നാൽ അമ്മയുടെ ഗുരു ആരാണ്?” ഒരിക്കൽ ഒരു മാധ്യമപ്രവർത്തകൻ ശ്രീ മാതാ അമൃതാനന്ദമയി ദേവിയോട് ചോദിച്ചു. സ്വതസിദ്ധമായ പുഞ്ചിരി തൂകികൊണ്ട് അമ്മ പറഞ്ഞത് ഈ പ്രപഞ്ചത്തിൽ ഓരോന്നിൽ നിന്നും നമുക്ക് പഠിക്കാനുണ്ട്, അതുകൊണ്ടു തന്നെ പ്രപഞ്ചം മുഴുവൻ അമ്മയ്ക്ക് ഗുരുവാണ് എന്നാണ്. എന്നാൽ ഒരു വ്യക്തിയെ എടുത്തു പറയണമെങ്കിൽ അത് അമ്മയുടെ മാതാവായ ദമയന്തിയമ്മയായിരിക്കും എന്ന് അമ്മ കൂട്ടിച്ചെർത്തു. ദമയന്തിയമ്മ എങ്ങനെയാണ് മൂല്യാധിഷ്ടിതമായ ഒരു ജീവിതവീക്ഷണം പുലർത്തിയതെന്നും, അത് എപ്രകാരമൊക്കെ അമ്മയെ സ്വാധിനിച്ചു എന്നുമൊക്കെ അമ്മ തന്നെ പല അവസരങ്ങളിലും പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. (കൂടുതൽ ഇവിടെ വായിക്കുക)

കൊല്ലം ജില്ലയിലെ ഒരു സാധാരണ കടലോരഗ്രാമത്തിൽ ജനിച്ചു വളർന്ന ദമയന്തിയെന്ന ബാലികയ്ക്ക് വേണ്ടി കാലം കരുതിവച്ചിരുന്നത് അസാധാരണമായ ഒരു നിയോഗമായിരുന്നു. ഗുരുവായും, മാതാവായും, ആശ്രയകേന്ദ്രമായും ജനകോടികൾ നെഞ്ചേറ്റുന്ന ഒരു വിശിഷ്ട വ്യക്തിത്വത്തിന് ജന്മം നൽകുക! ഇന്ന് ലോകത്തിലെ പ്രമുഖ വ്യക്തിത്വങ്ങൾ, രാഷ്ട്രത്തലവന്മാർ, പണ്ഡിതശ്രേഷ്ഠന്മാർ ഒക്കെ അമൃതപുരിയിലെത്തുന്നു, എല്ലാവർക്കും മാതാ അമൃതാനന്ദമയി ദേവി “അമ്മ”യാണ്. അമ്മയ്ക്ക് അവരൊക്കെ മക്കളും. എന്നാൽ ആ അമ്മയ്ക്ക് ജന്മം നൽകുക, മകളായി വളർത്തുക എന്ന മഹാഭാഗ്യം സിദ്ധിച്ചത് ദമയന്തിയമ്മയ്ക്കായിരുന്നു. മിതവ്യയം, സഹജീവിസ്നേഹം, കൃത്യനിഷ്‌ട, സൂക്ഷ്മത, ഭക്തി തുടങ്ങി ഓരോ ഗുണവും ദമയന്തിയമ്മയുടെ പ്രവർത്തികളിൽ കാണാമായിരുന്നുവെന്നു അമ്മ പറയാറുണ്ട്.

വേദാന്തമോ, ആധ്യാത്മിക ശാസ്ത്രങ്ങളോ പഠിച്ചിട്ടില്ല എങ്കിലും, ആ തത്ത്വങ്ങൾ ദമയന്തിയമ്മയെ പോലുള്ളവരുടെ ഓരോ പ്രവർത്തിയിലും കാണാൻ സാധിക്കുമെന്ന് അമ്മ പറയാറുണ്ട്. വീട്ടിൽ ആരെങ്കിലും അതിഥികൾ വന്നാൽ, ചോറും കൂട്ടാനുമൊക്കെ കൊടുത്ത് അവരെ ദമയന്തിയമ്മ സത്കരിക്കും. ഭക്ഷണം തീർന്നുപോയാൽ കുഞ്ഞുങ്ങൾക്ക് കഞ്ഞിവെള്ളത്തിൽ തേങ്ങ ചിരകിയിട്ട് നൽകും, മിക്കപ്പോഴും വീട്ടുകാർക്ക് പിന്നെയൊന്നും കഴിക്കാൻ ഉണ്ടാവില്ല. എന്നാൽ അപ്പോഴും അതിഥികളുടെ വിശപ്പ് ശരിക്കും മാറിയോ എന്നതായിരിക്കും ദമയന്തിയമ്മയുടെ ചിന്ത. അമ്മയുടെ അഭിപ്രായത്തിൽ ഇതുതന്നെയാണ് പ്രായോഗികമായ വേദാന്തം. ഇടതുകൈ വേദനിക്കുമ്പോൾ വലതുകൈ തലോടുന്നതുപോലെ, അപരന്റെ ദുഖത്തെ സ്വന്തം ദുഖമായും, അപരന്റെ സുഖത്തെ സ്വന്തം സുഖമായും അറിയുന്നതാണ് ശരിയായ ആത്മീയത. ഈ ഗുണം ദമയന്തിയമ്മയിൽ, അമ്മ ദർശിച്ചു.
ഇന്ന് ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ആശ്രമശാഖകളും, സ്ഥാപനങ്ങളും വഴിനടക്കുന്ന സേവാപ്രവർത്തനങ്ങളെല്ലാം ഈ പ്രായോഗിക വേദാന്തത്തിന്റെ നിദർശനമാണ്.

ഓരോ പ്രകാശനാളത്തിനു പിന്നിലും സ്വയമെരിഞ്ഞു തീരുന്ന ഒരു തിരിയുണ്ട് എന്ന് പറയുന്നതുപോലെ, “അമ്മയുടെ അമ്മ” എന്ന മഹാഭാഗ്യത്തിന് പിന്നിലും ദമയന്തിയമ്മ നടന്നു തീർത്ത കഠിനമായ വഴികളുണ്ട്.

ഓരോ പ്രകാശനാളത്തിനു പിന്നിലും സ്വയമെരിഞ്ഞു തീരുന്ന ഒരു തിരിയുണ്ട് എന്ന് പറയുന്നതുപോലെ, “അമ്മയുടെ അമ്മ” എന്ന മഹാഭാഗ്യത്തിന് പിന്നിലും ദമയന്തിയമ്മ നടന്നു തീർത്ത കഠിനമായ വഴികളുണ്ട്. കടലിനെ ആശ്രയിച്ചു ജീവിക്കുന്ന തികച്ചും സാധാരണക്കാരായ മനുഷ്യർ അധിവസിക്കുന്ന ഒരു തീരദേശ ഗ്രാമമായിരുന്നു ആലപ്പാട്. ഈശ്വര വിശ്വാസികളും, ആചാരാനുഷ്ഠാനങ്ങളിലൊക്കെ നിഷ്ഠയുള്ളവരുമായിരുന്നുവെങ്കിലും, ആധ്യാത്മികതയെക്കുറിച്ചോ, ധ്യാനം മുതലായ സാധനാചര്യകളെക്കുറിച്ചോ ഒട്ടുവളരെപ്പേരും അജ്ഞരായിരുന്നു. അതുകൊണ്ടുതന്നെ ധ്യാനത്തിലിരിക്കുന്ന കുഞ്ഞു സുധാമണി, മാതാപിതാക്കളിൽ ജനിപ്പിച്ച കൗതുകം, ആശങ്കയ്ക്ക് വഴിമാറാൻ അധികസമയം വേണ്ടിവന്നില്ല. ആരെങ്കിലും പട്ടിണിയാണെന്നറിഞ്ഞാൽ അമ്മ വീട്ടിലെ സാധനങ്ങളൊക്കെ എടുത്ത് അവർക്ക് കൊണ്ട് കൊടുക്കും, ഒരിക്കൽ സ്വന്തം കമ്മൽ പോലും അമ്മ ഇപ്രകാരം ഊരി നൽകി. വീട്ടിലെ പണികളൊക്കെ എടുക്കുമെങ്കിലും, തരം കിട്ടിയാൽ ഭാവസമാധിയിൽ മണിക്കൂറുകളോളം നിശ്ചലയാകും.
ഇങ്ങനെ അമ്മയുടെ സവിശേഷ പ്രകൃതം ദമയന്തിയമ്മയുടെ മനസ്സിൽ തീകോരിയിട്ടു.

ഗ്രാമത്തിലെ സ്ത്രീ ജീവിതങ്ങൾക്ക്, പാരമ്പര്യം നിശ്ചയിച്ചുവച്ച ചില വേലിക്കെട്ടുകളുണ്ടായിരുന്നു. ഉറക്കെ ചിരിക്കരുത്, അന്യപുരുഷന്മാരോട് സംസാരിക്കരുത്, അങ്ങനെ ഒരായിരം വേലിക്കെട്ടുകൾ. എന്നാൽ അത്തരം മാമൂലുകളെയൊക്കെ സഹജമായ മാതൃസ്നേഹത്താൽ നിഷ്പ്രഭമാക്കുകയായിരുന്നു അമ്മ. ആരെങ്കിലും ദുഖിക്കുന്നു കണ്ടാൽ, ആണായാലും, പെണ്ണായാലും, മനുഷ്യനായാലും, മൃഗമായാലും ഓടിച്ചെന്നു അവരെ സാന്ത്വനിപ്പിക്കും, കഴിയുന്ന സഹായം ചെയ്യും. പരിഹസിക്കാനും, കുറ്റപ്പെടുത്തുവാനും ആളുകളുണ്ടായിരുന്നു. ഈ കനൽവഴികളൊക്കെ താണ്ടി, അമ്മ മുന്നോട്ടു നടന്നു, ഒപ്പം ദമയന്തിയമ്മയും. ഒരിയ്ക്കൽ മുള്ളു വിരിച്ച വഴികളിൽ ലോകം പൂക്കൾ വിതാനിക്കുന്നതും ദമയന്തിയമ്മ കണ്ടു. തന്റെ മകളെ ലോകമിന്ന് സ്നേഹപൂർവ്വം “അമ്മ” എന്ന് വിളിക്കുന്നു. താൻ മടിയിലിരുത്തി ലാളിച്ച കുഞ്ഞിന്റെ മടിത്തട്ടിൽ തലചായ്ച്ച് ദമയന്തിയമ്മയും, “അമ്മേ” എന്നു വിളിക്കുന്നു.

അമ്മയെന്ന മഹാപുണ്യത്തെ ലോകത്തിനു സമ്മാനിച്ച ദമയന്തിയമ്മ ജീവിതസപര്യ പൂർത്തിയാക്കിയിരിക്കുന്നു. ദ്വാപരയുഗപുണ്യത്തിനെ ലാളിക്കാൻ ഭാഗ്യം സിദ്ധിച്ച യശോദാമ്മയെക്കുറിച്ച് ചോദിക്കാറുള്ള ചോദ്യം അറിയാതെ മനസ്സിൽ മുഴങ്ങുന്നു. “എന്ന തവം സെയ്തനേ.. “

-സൂരജ് സുബ്രഹ്മണ്യൻ